Ĉi-subas verkita de Jorgos - Prezidanto de la departementa E-asocio - teksto, kiun li laŭtlegis je l'voko de la filoj de la honorigitino - Numen et Luzbel -, antaŭ ilia propra atestaĵo al sia patrino -, ĉe la Urbo-Domo de Castelnau-Durban (Arjeĵo) post, kiam ŝi ricevintis la medalon de Cavalirino de la Honor-Legio - plej alta honorigaĵo de la Franca Respubliko - el la manoj de Generalo Roquejeoffre.
<http://www.ladepeche.fr/article/2009/05/21/609984-Verniolle-Une-ancienne-guerillera-a-l-honneur.html>
<http://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?dateTexte=&categorieLien=id&cidTexte=JORFTEXT000020605783&fastPos=1&fastReqId=299275083&oldAction=rechExpMesuresNominatives>
<http://www.france-phaleristique.com/lh_promo_11-05-09.htm>
<http://www.ladepeche.fr/article/2009/08/22/658449-Herminia-la-guerillera-decoree-a-83-ans.html>
-----------------
Castelnau-Durban, le dimanche 23 août 2009 ap. J.-C.
.....Kara Herminja,
.....M. le Préfet,
............................Mmes et MM. les élus,
..................................................................citoyens,
.................................................................................militaires,
..........................................................................................................pacifistes,
..........................................................................................................................espérantistes ou non,
.....C’est avec une grande émotion que je m’adresse à vous pour dire combien les adhérents du C.E.E.A. sont heureux de voir l’une des leurs, une de la première heure, l’une des meilleurs, une de leurs Présidentes d’Honneur – au côté de Simonne PONS, fille de l’écrivain ariégeois Adelin MOULIS –, j’ai nommé Herminia MUÑOZ-PUIGSECH, …heureux de la voir reconnue par la République Française – par ma Patrie – pour son action, pour son activité en faveur de la Liberté, en une période où il n’était pas si facile d’en parler qu’aujourd’hui.
.....D’autres orateurs ont mieux relaté ses hauts faits de Résistance que je ne pourrais le faire ; j’aimerais cependant souligner trois points :
......- Herminia et l’ESPERANTO,
......- la Légion d’Honneur reçue par des Espérantistes,
......- GUERRE d’ESPAGNE, RETIRADA et ESPERANTO.
.....D’abord Herminia et l’ESPERANTO …la Langue internationale est née en 1887 en POLOGNE – qui n’était pas un pays –, Herminia est née un peu plus tard en CATALOGNE – qui n’était pas un pays –, BIAŁYSTOK et MATARO sont aujourd’hui deux villes de l’UNION EUROPEENNE – qui n’est pas encore un pays !
.....Au début du XX-e siècle, le Mouvement espérantiste catalan naissait sous l’impulsion du Français Paul BERTHELOT et, pour le côté espagnol, entre autres, le père de Salvador DALI – le célèbre peintre –, puis se développait du ROUSSILLON et du VALLESPIR jusqu’à VALENCIA, en passant par GIRONA, BARCELONA et SABADELL.
.....C’est ici, dans la Résistance, qu’Herminia a rencontré son futur époux ; …quand elle émit le souhait de voir émerger une langue qui unirait tous les Peuples de la TERRE, comme le castillan entre les Peuples d’Espagne et le français entre les locuteurs de divers patois en France, Crescencio lui répondit qu’une telle langue existait déjà : c’est l’ESPERANTO, qu’il avait connu dans les camps de la Côte Vermeille ; cela représentait une ouverture sur le MONDE, un lien entre les Hommes, un élément d’émancipation par rapport aux divers nationalismes émergeant de façon parfois sporadique, toujours redondante et trop souvent destructrice.
.....Avec son mari, ils se promirent qu’en famille, ils apprendraient l’ESPERANTO à la première occasion ! Alors, quand M. Raymond PONS créa le « Cercle d’Etudes Espérantistes de Pamiers », il y a quarante ans, la famille MUÑOZ fut des premiers élèves …mais Crescencio devait décéder dans la semaine qui suivit le premier cours ; un fils poursuivit cependant quelques temps. Ensuite, l’association devint « de l’Ariège » quand le professeur emménagea dans sa villa « Nia Dometo » de la rue du Pinjaqua à VERNIOLLE.
.....Ce n’est que plus tard – en 1990 –, alors qu’une nouvelle série de cours débutait, qu’Herminia s’y est remise ; ses fils étaient déjà grands …déjà parents. Elle regrette toujours que l’ESPERANTO ne soit pas encore enseigné à tous les enfants dès l’école primaire. Notons que, de tous les Européens, seuls les Hongrois peuvent le choisir au Baccalauréat.
.....En ce qui concerne le deuxième point, une enquête approfondie serait certainement justifiée ; cependant nous pouvons ici rappeler que le premier Espérantiste à avoir reçu la Légion d’Honneur – des mains du Ministre de l’Instruction publique¹ – fut l’initiateur de la Langue internationale lui-même – le Docteur Lazare-Louis ZAMENHOF –, ceci quelques jours avant le premier Congrès Mondial d’ESPERANTO qui s’est déroulé à BOULOGNE-sur-MER dans l’été 1905. Il participa aussi plus tard au 5-e Congrès d’ESPERANTO à BARCELONA en 1909.
.....Rappelons ici que ZAMENHOF est né il y a 150 ans ; ce jubilé a été lancé en décembre dernier au siège de l’U.N. E.S.C.O. à PARIS ; c’est aussi pour cette raison que le Congrès mondial 2009 s’est déroulé le mois dernier dans sa ville natale de BIAŁYSTOK.
.....Par la suite, ce sont des Espérantistes militaires (dont Louis BASTIEN), scientifiques (dont Jean-Louis VANVERTS), linguistes (dont Théophile CART), politiciens (dont Emile JAVAL et, plus proche de nous, le Polonais Bronisław GEREMEK), écrivains (dont le Chinois BA JIN) et des Espérantistes résistants aussi, comme l’aviatrice pionnière, championne multi-sport et polyglotte Marie MARVINGT …tous ces gens étaient espérantophones et ont, à divers titres, été honorés par la France, comme l’est aujourd’hui notre Présidente d’Honneur Herminia !
.....Beaucoup d’autres récipiendaires du « Ruban rouge » ou d’un prix Nobel et d’autres célébrités ont soutenu l’idée d’une langue internationale neutre, commune à toute l’Humanité, parmi eux Léon TOLSTOÏ, Jules VERNE, les Frères LUMIÈRE, Jean JAURÈS, Charles CHAPLIN, Léon BLUM, Georges DUHAMEL, le Mahatma GANDHI, Maurice GENEVOIX, Jeanne CALMENT, Théodore MONOD et beaucoup, encore vivants, tels le prix Nobel allemand Reinhard SELTEN, les philosophes Edgar MORIN et l’Italien Umberto ECO, les linguistes Georges KERSAUDY, Per DENEZ et Joan RIGOSTA, le scientifique Albert JACQUARD, etc.
.....Le dernier point que je voulais souligner, plus succinctement, est le fait que, durant la guerre d’ESPAGNE, entre autres pour faciliter le travail des Brigades internationales, l’ESPERANTO a été utilisé. Seuls les grands dictateurs l’ont farouchement interdit, de Franco à Staline, de Salazar à Hitler, de Mussolini à Hiro-Hito et Saddam Hussein.
.....Comme je l’ai déjà mentionné, durant la RETIRADA, c’est dans les Camps de la Côte catalane, puis de toute la France, que des cours de Langue internationale ont été donnés ; à tel point que, dans chaque département de France, il y a ou il y a eu quelques Espagnols, comme en Ariège : CELMA à LAVELANET, COMPANYS à FOIX et La BASTIDE-de-SEROU, GUTTIEREZ à BANAT et CRAMPAGNA, …MUÑOZ à VERNIOLLE (…et je ne sais pas tout !), …quelques Espagnols qui ont permis à l’Etoile verte de l’ESPERANTO de continuer à briller pour l’entente entre les Peuples.
.....Lors du dernier Congrès de l’association S.A.T.-AMIKARO à PAU, nous suivions une conférence en ESPERANTO sur la Guerre d’Espagne, la RETIRADA et le Camp voisin de GURS présentée par l'espérantiste catalan Robert LLORENS. J’ai tenu à y signaler combien le Mouvement espérantiste français est redevable envers tous ces immigrés d’Outre-Pyrénées !
.....En conclusion, pour ce qui lie Herminia à l’association que je suis, aujourd’hui, heureux et fier de présider, tout en pensant aux Résistances passées, présentes et à venir, je résumerai en quelques mots et par ordre alphabétique, afin de ne pas les hiérarchiser, des sentiments si fortement mêlés :
....................Emotion,
......................................Fidélité,
.......................................................Honneur,
..........................................................................Humanisme,
...................................................................................................Respect !
Georges COMTE,
Président du Cercle d’Etudes Espérantistes de l’Ariège,
Mairie de VERNIOLLE – FR – 09 340.
¹ Bienvenu-Martin (le 29 juillet 1905).................
<http://www.ladepeche.fr/article/2009/08/22/658449-Herminia-la-guerillera-decoree-a-83-ans.html>
-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-:-
<http://www.ladepeche.fr/article/2009/12/28/744906-Mirepoix-Une-AG-d-encouragement.html>
(EO) Castelnau-Durban (FR-09), dimanĉon 23-an de aŭgusto 2009 p.K.
.....Kara¹ Herminja,
..................................Prefekta Moŝto,
.................................................................Gesinjoroj Reprezentantoj,
.......................................................................................................................civitanoj,
.................................................................................................................................................militistoj,
..........................................................................................................................................................;.........pacismanoj,
.........................................................................................................................................................................................esperantistoj aŭ ne,
.....Ja kun emociego mi vin alparolas por diri tiom, kiom la C.E.E.A-anoj feliĉas vidi unu el inter si, unu el siaj unuaj, unu el siaj plej bonaj, unu el siaj Honoraj Prezidantinoj – kune kun Simonne PONS, filino de la arjeĵa verkisto Adelin MOULIS –, tiu estas Herminja MUÑOZ-PUIGSECH, …feliĉaj vidi ŝin agnoskita de la Franca Respubliko – de mia Patrujo – por ŝia agado, por ŝia aktivado favore al Libereco en iu periodo, kiam pri tio paroli ne tiom facilis, kiom hodiaŭ.
.....Pri ŝiaj kuraĝaj faregoj en la kontraŭ-nazia REZISTADO pli taŭge raportis aliaj alparolintoj ol mi povus mem fari ; mi tamen ŝatus substreki tri punktojn :
...........................- Herminja kaj ESPERANTO,
...................- Honor-Legio ricevita de Esperantistoj,
......- Hispana Milito, RETIRIĜO kaj ESPERANTO.
.....Unue Herminja kaj ESPERANTO …la Internacia Lingvo naskiĝis en 1887 p.K. en POLLANDO – kiu tiam ne estis ŝtato –, Herminja postete naskiĝis en KATALUNIO – kiu tiam ne estis ŝtato –, BIAŁYSTOK kaj MATARO hodiaŭ estas du urboj de EŬROPA UNIO – kiu ankoraŭ ne estas ŝtato !
.....Komence de la 20-a jarcento, la kataluna esperantista movado naskiĝis sub la impulso de la franco Paul BERTHELOT kaj, por la hispana flanko, i.a. de la patro de la fama pentristo Salvador DALI, sekve disvolviĝis de ROSSELLO-Rusiljono kaj de la VALLESPIR-valo ĝis VALENCIA, tra GIRONA, BARCELONA kaj SABADELL.
.....Ja ĉi tie inter la REZISTANTOJ Herminja renkontis tiun, kiun ŝi elektos, kiel edzon ; kiam ŝi esprimis deziron pri apero de iu lingvo, kiu unuigus ĉiujn Popolojn de la Tero tiel, kiel la kastilia inter la Popoloj de HISPANIO, kaj la franca inter la parolantoj de diversaj idiomoj en FRANCIO, tiam Crescencio al ŝi respondis tion, ke jam ekzistas tia lingvo : t.e. ESPERANTO, kiun li ekkonis en la reten-kamp-adejoj de la t.n. (lum-ruĝa =) “ Vermeille ”-mar-bordo ; tio reprezentis malfermiĝon al la MONDO, ligon inter la Homoj, emancipiĝeron rilate la diversajn naciismojn ekaperantaj laŭ maniero foje ie-tiea, ĉiam troripetiĝema kaj tro ofte detrua.
.....Kun la nov-edzo ambaŭ al si promesis tion, ke ili tut-familie lernos ESPERANTON je la plej tuja okazo ! Nu, kiam S-ano Raymond PONS kreis la asocion t.n. « Cercle d’Etudes Espérantistes de Pamiers » (= Apamea Rondo de Esperantistaj Studoj – de urbo PAMIERS) antaŭ kvardek jaroj, tiam familio MUÑOZ estis el la unuaj lernantoj …sed Crescencio forpasis en la semajno sekvanta la unuan kurson ; tamen unu filo daŭrigis plurajn monatojn. Poste la asocio fariĝis « de l’ARIÈGE » (= Arjeĵa), kiam la instruanto ekhejmiĝis en sian vilaon « Nia Dometo »¹ de la strato de PINJAQUA² (= de la pendita hundo) en VERNIOLLE.
.....Nur pli poste – en 1990 –, kiam nova serio da kursoj komenciĝis, tiam Herminja re-eklernis ; ŝiaj filoj estis jam grandaj …jam patroj. Ŝi plue bedaŭras tion, ke ESPERANTO ankoraŭ ne estas instruata al ĉiuj infanoj ekde baz-lernejo. Notu tion, ke el ĉiuj Eŭropanoj nur HUNGAROJ rajtas ĝin elekti, kiel abiturientiĝa elemento.
.....Koncerne duan punkton profunda enketo certe indus ; ni tamen ĉi tie povas rememorigi tion, ke la unua Esperantisto, kiu ricevis medalon de francia Honor-Legio – el la manoj de la Ministro pri Publika Instruado – estis la iniciatinto mem de la Internacia Lingvo – Doktoro Lazaro-Ludoviko ZAMENHOF –, tio kelkajn tagojn antaŭ la unua ESPERANTO-Mond-Kongreso, kiu disvolviĝis en BULONJO-ĉe-MARO en somero 1905 p.K. Li poste ankaŭ ĉeestis la 5-an ESPERANTO-Kongreson en BARCELONO en 1909 p.K.
.....Ni nun rememoru tion, ke ZAMENHOF naskiĝis antaŭ 150 jaroj ; tiu jubileo lanĉiĝis lastan decembron en la sidejo de U.N.E.S.K.O. en PARIZO ; ankaŭ pro tiu kialo la 94-a U.K. de E° last-monate disvolviĝis en lia naskiĝ-urbo BJALISTOKO.
.....Sekve esperantistaj militistoj (kia Louis BASTIEN), sciencistoj (kia Jean-Louis VANVERTS), lingvistoj (kia Théophile CART), politikistoj (kia Emile JAVAL kaj pli lasta-tempe la polo Bronisław GEREMEK), verkistoj (kia la ĉino BA JIN) kaj ankaŭ esperantistaj kontraŭ-naziaj Rezistintoj, kia la pionira aviadistino, mult-sporta ĉampionino kaj mult-lingvulino Marie MARVINGT …ĉiuj tiuj estis E-parolantoj kaj pro diversaj kialoj estis honorigitaj de Francio tiel, kiel hodiaŭ nia Honor-Prezidantino Herminja !
.....Multaj aliaj ricevintoj de la « ruĝa rubandeto »³ aŭ de iu NOBEL-Premio kaj aliaj famuloj subtenis ideon pri lingvo internacia, neŭtrala, komuna al la tuta Homaro, el kiuj Leo TOLSTOJ, Jules VERNE, Fratoj LUMIÈRE, Jean JAURÈS, Karlo CHAPLIN, Léon BLUM, Georges DUHAMEL, Mahatmo GANDHI, Maurice GENEVOIX, Jeanne CALMENT, Théodore MONOD kaj pluraj ankoraŭ vivantaj, kiaj la germana Nobel-Premiito Reinhard SELTEN, la filozofoj franca Edgar MORIN kaj itala Umberto ECO, la lingvistoj Georges KERSAUDY, Per DENEZ (BZH) et Joan RIGOSTA (OC), la sciencisto Albert JACQUARD, ktp.
<http://www.ladepeche.fr/article/2009/08/30/662529-Castelnau-Durban-Herminia-Munoz-elevee-au-rang-de-chevalier-de-la-legion-d-honneur.html>
.....La lasta punkto, kiun mi volis pli mallonge substreki estas la fakto, ke dum la Hispana Milito ESPERANTO estis uzata interalie por faciligi laboron de la Internaciaj Brigadoj. Nur diktatoregoj senmodere ĝin malpermesis de Franko (ES) ĝis Stalin (SU), de Salazar (PT) ĝis Hitler (DE), kaj de Mussolini (IT) ĝis Hiro-Hito (JP) kaj Saddam Hussein (IK).
.....Tiel, kiel jam dirite, dum la RETIRADA (= RETIRIĜO) ja en la reten-kampadejoj de la marbordoj kataluna, poste tut-franciaj okazadis kursoj pri la Internacia Lingvo. Tiom, ke en ĉiu francia departemento troviĝas aŭ troviĝis kelkaj Hispanoj, tiel en ARJEĴO : CELMA en LAVELANET, COMPANYS en FOIX kaj La BASTIDE-de SEROU, GUTTIEREZ en BANAT kaj CRAMPAGNA, …MUÑOZ en VERNIOLLE (kaj mi ne ĉion scias !) …kelkaj Hispanoj, kiuj ebligis al la Verda Stelo de ESPERANTO daŭre brili por Interkompreniĝo inter la Popoloj.
.....En la lasta Kongreso de la asocio S.A.T.-Amikaro en PAŬO, ni ĉeestis prelegon en ESPERANTO pri la Hispana Milito, la RETIRIĜO kaj la najbara reten-kampadejo de GURS. Mi tie atentigis pri tio, kiom la hodiaŭa franca E-movado ŝuldas al ĉiuj tiuj trans-pireneaj enmigrintoj !
.....Konklude pri tio, kio ligas Herminja-n al la asocio, kiun mi hodiaŭ feliĉa kaj fiera prezidas, pensante pri la Rezistadoj pasintaj, nunaj kaj venontaj, mi resumos per kelkaj vortoj laŭalfabete ordigitaj cele ilin ne hierarĥiigi sentojn tiom forte miksitajn :
...........................Emocio,
.........................................Fideleco,
..................................................................Honoro,
.................................................................................Humanismo,
...........................................................................................................Respekto !
Jorgos,
Prezidanto de C.E.E.A.-Esperanto
Urbo-Domo – Hôtel de Ville
FR - 09 - V E R N I O L L E .
<esperant09@aliceadsl.fr>
<esperanto.ariege@free.fr>
<http://www.ladepeche.fr/article/2009/12/28/744906-Mirepoix-Une-AG-d-encouragement.html>, ĉe la foto Jorgos enombre parolas (malantaŭ la franca flago, apud tiu de la hispana Respubliko kaj tiu de Esperanto) ...al Herminja, la Prefekto, diversaj politikuloj, familianoj kaj amikoj de Herminja.
----------------------------
¹ En E° en la franca teksto.
² El la loka, okcitana lingvo.
³ kiu por ne-oficialaj okazaĵoj reprezentas la francan Honor-Legion, kies medalo (…ĉu vi tion rimarkis ?) …enhavas verdan stelon !
----------------------------
<http://www.ariegenews.com/ariege/le_saviez_vous/2009/10276/70eme-anniversaire-de-la-retirada-la-memoire-a-fleur-de-peau.html>